- Maart 2024 is waarschijnlijk de beste maand van het beste jaar om het Noorderlicht, ofwel aurora borealis, te zien.
- Dat komt doordat de zon hyperactief is en de equinox gaten in het magnetische veld van de aarde kan veroorzaken.
- Dit zijn de belangrijkste weetjes over de bijzondere zonneactiviteit dit jaar.
- Lees ook: Planten kunnen met elkaar ‘praten’ via deeltjes in de lucht, zeggen wetenschappers – bekijk de beelden
Maart is waarschijnlijk de beste maand van dit jaar om het Noorderlicht te zien – en dit jaar is het meest gunstige in twee decennia. Dat is mede te danken aan ‘gaten’ in het magnetische veld van de aarde.
Het Noorderlicht, ofwel ‘aurora borealis’, bestaat uit strepen van glinsterend groen, roze, paars en rood die dansen aan de hemel van het Noordpoolgebied.
Als de omstandigheden precies goed zijn, kunnen ze ook op veel zuidelijkere plaatsen te zien zijn, zoals de Amerikaanse staat Arizona. In Nederland is het Noorderlicht af en toe te zien, zoals in februari en november 2023.
Als je geluk hebt en goed plant, kun je deze maand misschien het Noorderlicht zien. Het onderstaande geldt allemaal ook voor de 'aurora australis' (het Zuiderlicht), in plaatsen als Australië en Nieuw-Zeeland.
Waarom de zon en gaten in ons magnetisch veld nu goede aurora’s vormen
Het Noorderlicht ontstaat wanneer geladen deeltjes en magnetische velden die uit de zon stromen, de zogeheten zonnewind, over de aarde spoelen.
Het magnetische veld van onze planeet leidt de zonnewind naar de polen. Daar vormen de geladen zonnedeeltjes, in wisselwerking met moleculen in de atmosfeer, de kleurrijke aurora.
Beide stappen van dat proces draaien momenteel op volle toeren.
Om te beginnen bevindt de zon zich bijna op het hoogtepunt van de zonnecyclus. Krachtige uitbarstingen, zonnevlammen en vlagen van zonnewind uit coronale gaten in de atmosfeer van de zon komen steeds vaker voor, waardoor er steeds meer zonnewinden over de aarde razen.
Daar komt bij dat zodra die winden de aarde bereiken, de lente en de herfst de beste tijden zijn om een spectaculaire aurora te produceren. Wetenschappers denken dat dit komt door de equinoxen.
De equinox vindt plaats wanneer de as van de aarde loodrecht op de zonnestralen staat. Dat veroorzaakt een speciale positionering waarbij het magnetische veld van onze planeet precies in de tegenovergestelde richting wijst van veel van de magnetische velden van de zonnewind.
Deze positionering zorgt ervoor dat de magnetische velden van de aarde en de zon samensmelten. Dat proces, 'magnetische herverbinding' genoemd, creëert openingen in het magnetische veld van de aarde waardoor de zonnewind energie naar onze atmosfeer kan overbrengen en mogelijk meer aurora kan veroorzaken.
"Het herverbindingsproces kan heel losjes worden omschreven als het maken van gaten of scheuren in de magnetosfeer", schrijft Matt Owens, hoogleraar ruimtefysica aan de Universiteit van Reading, in een e-mail aan Business Insider.
Zonnemaximum in 2024 of 2025
De zon zou dit jaar of volgend jaar het zonnemaximum kunnen bereiken. Dat gebeurt wanneer de polen van de zon omdraaien, wat chaos aanricht aan de magnetische velden en een piek in de zonneactiviteit veroorzaakt.
Dat is de reden dat we sinds het afgelopen jaar een plasmavortex zagen die als een draaikolk rond de zonnepool wervelde, een enorm coronaal "gat" in de zon, en een 'zonnetornado" ter grootte van 14 maal de aarde.
Het vorige zonnemaximum deed zich ongeveer tien jaar geleden voor. Als het zonnemaximum voorbij is, zal de activiteit van de zon afnemen tot het volgende zonnemaximum, elf jaar later.
